TRWAŁE IDENTYFIKATORY:
ZASTOSOWANIE W KULTURZE I PRZEDSIĘWZIĘCIACH KOMERCYJNYCH
1/9 – Identyfikatory w sektorze prywatnym
W skrócie
Ten obiekt lekcyjny ma za zadanie przekazać ogólną wiedzę na temat systemów, jakie firmy z branży mediów komercyjnych używają do śledzenia ich książek, fotografii, muzyki i filmów w momencie ich opracowywania, produkcji i sprzedaży.
Przedstawione zostaną informacje charakterystyczne dla sektora ochrony dziedzictwa kulturowego, jak i nowe pomysły wychodzące z sektora prywatnego.
Obiekt przeznaczony jest dla:
- specjalistów i studentów studiów magisterskich z kierunków bibliotekoznawstwa i informacji naukowej,
- specjalistów i adeptów z sektora ochrony dziedzictwa kulturowego (pracownicy archiwów, muzeów i galerii).
Cele obiektu – po przeczytaniu obiektu czytelnik powinien:
- rozumieć do czego można wykorzystać trwałe identyfikatory w sektorze prywatnym (a do czego nie można).
Spis treści
Jak firmy medialne przetwarzają informacje
Dlaczego ważna jest tzw. „trwałość” informacji
Jak firmy medialne przetwarzają informacje
Instytucja ochrony dziedzictwa kulturowego (biblioteka, archiwum, galeria, muzeum) zazwyczaj wykonuje maksimum swoich zadań „pod jednym dachem”. Dzieli się na wiele działów, z których każdy odpowiedzialny jest za jeden z etapów “procesu” udostępniania publiczności danego wytworu kultury.
We współczesnym świecie mediów komercyjnych wygląda to trochę inaczej. Oczywiście każda firma medialna ma swoje wewnętrzne procedury, niemniej jednak większość z nich specjalizuje się tylko w jednym aspekcie całego procesu przepływu produktu do konsumenta tworząc razem tzw. łańcuch dostaw.
Poniżej przykład prostego łańcucha dostaw.
1
Oczywiście w świecie realnym łańcuchy dostaw są bardziej skomplikowane, tzn. :
- wiele podmiotów pracuje na poszczególnych etapach procesu współpracując bądź rywalizując z innymi podmiotami w ramach tego etapu,
- jeden podmiot może wykonywać wiele a nawet wszystkie etapy procesu,
- na każdym etapie może pojawić się wiele problemów.
Aby być pewnym, że w łańcuchu dostaw w każdą stronę przepływają właściwe informacje, tak jak to widać na rysunku powyżej, używa się identyfikatorów, dzięki którym przekazane wiadomości są rozumiane właściwie.
Na formularzu zamówienia towar zamówiony musi być zidentyfikowany bezbłędnie; tak samo na fakturze musi być zidentyfikowany towar, za który żąda się zapłaty. Identyfikatory – proste i jednoznaczne „etykietki przyczepione do towaru” – umożliwiają taką sprawną identyfikację.
Ważne jest , aby zrozumieć, że identyfikator „umożliwia” coś, tzn. pełni on pewną rolę w określonym celu. W tym przypadku celem jest umożliwienie sprawnego handlu informacją w obie strony łańcucha dostaw. Ostatecznie to rodzaj procesu, który obsługiwany jest przez dany identyfikator świadczy o rodzaju samego identyfikatora. I tak znany powszechnie ISBN identyfikuje książki, ponieważ to książkami handluje się w łańcuchu dostaw książek. Istotne jest przy tym czy dana książka jest w twardej czy miękkiej oprawie, lub z którego jest wydania, ponieważ konsument żąda akurat trzeciego wydania w miękkiej oprawie. Używa się zatem osobnych numerów ISBN dla wydań w twardej i miękkiej oprawie, nawet jeśli zawierają ten sam tekst, a nowe wydania otrzymują każdorazowo nowy ISBN, nawet jeśli mają tą samą oprawę i ten sam tytuł. Charakter numeru ISBN oraz zasady jego przydzielania są konsekwencją jego przeznaczenia, tj. kierowania właściwego produktu do konsumenta.
Dlaczego ważna jest tzw. „trwałość” informacji
Współcześnie, kiedy to biblioteki i muzea publikują swoje kolekcje w tak wielkim zbiorze informacji, jak sieć WWW, są one zainteresowane w korzystaniu z identyfikatorów, by „pomóc” ich wiadomościom w dotarciu do publiczności, np. podczas tworzenia „bibliotek cyfrowych” czy „wirtualnych wystaw”.
Niemniej jednak sieć WWW to ciągle nie uporządkowane środowisko, gdzie potrzeba czasu i wysiłku, by zaprowadzić swój porządek:
“[Identyfikatory] się nie zmieniają: to ludzie je zmieniają.”2
W warunkach działalności komercyjnej stanowi to już szeroko rozpoznawalny problem:
“Trwałość to stała dostępność prze długi okres czasu do potrzebnej informacji na temat określonego obiektu: ostatecznie gwarantowana przez odpowiednie zaplecze społeczne (przez jego politykę) i wspomagana przez odpowiednią technologię.”3
Proszę zauważyć, że w wyżej przytoczonym łańcuchu dostaw informacja powinna przepływać w obu kierunkach. Może ona istnieć jako:
- część produktu, nadrukowana lub w innym wypadku wbudowana w cyfrowy plik, bądź też jako
- osobny dokument towarzyszący produktowi, jak np. zamówienie czy faktura.
Wiarygodna i aktualna informacja jest kluczem do tego, by:
- umowy prawne były realizowane,
- decyzje biznesowe były skuteczne,
- przewidywania i plany mogły być wykonane,
- a wszelkie mankamenty działalności możliwe do uniknięcia.
Do tego wszystkiego przydatne są identyfikatory – stanowią one jasne i stałe miejsce zbiórki informacji w procesie jej przepływu.
Identyfikatory to linki…
…pod którymi można opracować a potem wyszukiwać rozbudowane informacje na temat identyfikowanego obiektu. I tak np. identyfikator łączy zamówienie z zamówionym towarem, jak i fakturę z towarem, za który na jej podstawie trzeba zapłacić.
W skomplikowanym łańcuchu dostaw obejmującym wiele rodzajów produktów:
- może być zbyt wiele informacji do przetworzenia w jednym momencie,
- produkty mogą się zmieniać,
- opis produktu również może ulec zmianie.
Linkami w łańcuchu przepływu informacji można zarządzić tak, by doprowadzały do najbardziej aktualnej i prawidłowej informacji.
Identyfikator, który jest niepowtarzalny może doprowadzić dokładnie do tego obiektu, którego się poszukuje…
…lub do informacji na jego temat, ale kiedy ma się tylko jedną taką informację, nie ma gwarancji znalezienia obiektu. Niepowtarzalny identyfikator jest jak klucz, który otwiera drzwi do dalszych możliwości.
“Trwałość” w sektorze komercyjnym znaczy “na zawsze”…
…przy zachowaniu różnych planów awaryjnych na wypadek, gdyby jednak trwałość była zagrożona!
Zatem w sektorze komercyjnym “trwałość”, tj. "na zawsze", oznacza, że np. w przypadku łańcucha dostaw danej książki
“jej numer ISBN określa na zawsze jej tytuł, edycję i oprawę.”4
Utrzymanie takiego zobowiązania pociąga za sobą koszty:
Identyfikatory na użytek (e-)handlu stanowią swego rodzaju “inwestycję w infrastrukturę” i z tego powodu są zarządzane przez:
- podmioty sektora publicznego lub
- organizacje non-profit pracujące na rzecz całego sektora.
W kontekście dziedzictwa kulturowego oraz innych organizacji sektora publicznego “trwałość” rozumie się w sposób względny, tzn. jako okres trwania projektu, w ramach którego istnieje dany produkt, lub okres istnienia instytucji, która produkt identyfikuje, lub wreszcie jako szacunkowy okres przydatności identyfikowanego zasobu.
Identyfikatory jedynie identyfikują (in. rozpoznają) obiekty…
…i nie dają przy tym żadnych gwarancji prawnych, handlowych czy technicznych.
Producenci oraz sprzedawcy hurtowi i detaliczni branży medialnej wykorzystują numery i kody identyfikatorów w jednym oczywistym celu – aby zarządzać informacją o identyfikowanych obiektach. Ten proces zarządzania informacją może trwać w ciągu okresu istnienia identyfikowanego obiektu, jak i dłużej.
Często uważa się, iż skoro numery identyfikatorów są tworzone w toku formalnego procesu, oraz skoro są dostępne publicznie, produkt przez nie identyfikowany musi łączyć się z jakimś skutkiem prawnym bądź gwarancją handlową. Nic z tych rzeczy!
Oczywiście podmiot sektora publicznego bądź podmiot komercyjny mogą połączyć korzystanie z identyfikatorów z jakimś skutkiem „spoza” łańcucha dostaw. Może to nawet spowodować, że taki łańcuch dostaw będzie bardziej wydajny. Ale ostatecznie nie należy to do głównych funkcji identyfikatorów.
Unique Identifiers: a brief introduction (PDF), autorzy Brian Green i Mark Bide, 1999.
Artykuł o potrzebie korzystania z niepowtarzalnych identyfikatorów w branży wydawniczej, wymieniający niektóre podstawowe kwestie wspomniane w obiekcie.
