PO CO I JAKDOSTARCZAĆ DANE DO EUROPEANY
5/8 – Z doświadczenia Uniwersytetu w Padwie
Spis treści
Ta część obiektu lekcyjnego opisuje doświadczenia instytucji dostarczającej dane do Europeany za pośrednictwem agregatora projektu. W kontekście funkcjonowania Europeany pojęcie “agregator projektu” oznacza
“instytucję, która przyłączyła się w określonym celu do konsorcjum zawiązanego dla konkretnego projektu. Agregator projektu ma za zadanie agregować dane z danego tematu, dziedziny, bądź z wielu dziedzin.”
Źródło: Europeana Professional – Aggregators and providers
Więcej informacji na ten temat znajduje się w obiekcie lekcyjnym pt. “Usługi MINT” w części o agregatorach.
Uniwersytet w Padwie przyłączył się do projektu “Linked Heritage” realizowanego w ramach Programu Ramowego na Rzecz Konkurencyjności i Innowacji (CIP), powstałego jako kontynuacja projektu “Athena” (realizowanego w ramach programu eContent-plus) i trwającego w okresie od kwietnia 2011 do września 2013. Wyniki realizacji projektu Linked Heritage dostępne są na stronie www.linkedheritage.org.
Więcej na temat agregatora projektu Linked Heritage można przeczytać w obiekcie lekcyjnym pt. “Usługi MINT”.
Dlaczego dostarczaliśmy dane do Europeany
Uniwersytet w Padwie zdecydował się na współpracę z Europeaną z wielu powodów.
Po pierwsze dlatego, by wytwory dziedzictwa kulturowego będące w posiadaniu Uniwersytetu, jak i sam Uniwersytet były bardziej eksponowane w sieci dzięki posiadanym cyfrowym kolekcjom.
Dalej naszej instytucji zależało na tym, aby dostarczając dane do Europeany uczestniczyć w unijnych programach ramowych i uzyskać w ten sposób organizacyjne i finansowe wsparcie ze strony unijnych projektów.
Współpraca z Europeaną przyśpieszyła nasze prace odnośnie zbierania, organizowania i rozwijania metadanych i innych informacji na temat cyfrowych treści, które w innym wypadku pozostają schowane w lokalnych bazach danych lub magazynach i w ten sposób nadal są niedostępne on-line.
Dlatego nasze przyłączenie się do Europeany traktujemy jako współpracę nie krótkoterminową, ale jako inwestycję o średnio- i długoterminowym znaczeniu z pobudek zarówno kulturalnych, jak i ekonomicznych.
Innym pozytywnym efektem wspomnianej kooperacji jest to, iż nasi bibliotekarze, kuratorzy, archiwiści i badacze mieli okazję podzielić się wiedzą - i rozwinąć ją - na temat systemów dla bibliotek cyfrowych, w tym szczególnie na temat standardów metadanych, modelowania i zarządzania nimi, Linked Data, trwałych identyfikatorów, procesu przekazywania metadanych, ontologii i wreszcie prawa autorskiego do treści cyfrowych.
Nasze uczestnictwo w projekcie Europeany, prestiżowym przedsięwzięciu sponsorowanym przez Komisję Europejską, wzbudziło zainteresowanie ze strony wielu lokalnych podmiotów. Dzięki temu oraz dzięki możliwościom technicznym Uniwersytetu, jak i zaangażowaniu jego pracowników dodano do Europeany wiele nowych, cennych i rzadkich kolekcji.
W jaki sposób dostarczaliśmy dane do Europeany
Formalności przy nawiązywaniu partnerstwa
Historia projektu „Linked Heritage” rozpoczęła się 23 kwietnia 2010, kiedy to podczas spotkania we Florencji Centralny Instytut Katalogu Włoskich Bibliotek i Informacji Bibliograficznych (Istituto Centrale per il Catalogo Unico, ICCU) zaproponował kilku instytucjom kulturalnym uczestnictwo w tym projekcie (w ramach Sieci współpracy w oparciu o dobre praktyki Programu Ramowego na Rzecz Konkurencyjności i Innowacji CIP), którego celami są:
- dostarczenie do Europeany dużej ilości nowych treści od instytucji sektora publicznego i prywatnego,
- poprawienie jakości i dalsze rozwinięcie metadanych Europeany,
- rozwinięcie funkcji wyszukiwania i wykorzystywania treści Europeany,
- przygotowanie szkoleń z zakresu pojęć kluczowych dla funkcjonowania bibliotek cyfrowych.
Ocena potencjalnej współpracy
System Biblioteczny Uniwersytetu w Padwie ostatecznie przyłączył się do projektu Europeany za pośrednictwem agregatora projektu Linked Heritage, ponieważ uznano za strategiczne, aby:
- podjąć współpracę ze społecznością instytucji działających w branży cyfrowego dziedzictwa kulturowego, reprezentujących wszystkie kluczowe rodzaje podmiotów i funkcjonujących na terenie 22 krajów, w tym z ministerstwami kultury, odpowiednimi agencjami rządowymi, bibliotekami, muzeami, agregatorami krajowymi, głównymi ośrodkami naukowymi, wydawnictwami i sektorem MŚP,
- uczestniczyć w debatach grup roboczych zajmujących się daną tematyką,
- otrzymywać zaproszenia na konferencje, warsztaty i szkolenia organizowane w ramach projektu Linked Heritage,
- mieć dostęp do różnych materiałów, w tym raportów technicznych, tworzonych w ramach projektu Linked Heritage przez jego uczestników,
- móc korzystać z programów i technologii rozwiniętych w trakcie projektu Linked Heritage,
- dostarczać treści kulturowe do Europeany za pośrednictwem platformy MINT, tj. technologii zaimplementowanej na potrzeby projektu Linked Heritage.
Decyzja jako pierwsza czynność formalna
System Biblioteczny Uniwersytetu w Padwie podjął się uczestniczyć w projekcie Linked Heritage podpisując 1 czerwca 2010 r. dokument zw. “Non-Exclusion Declaration: Certification and Declaration on Honour” („Oświadczenie o braku podstaw do wykluczenia z postępowania: oświadczenie honorowe.”).
Umowa o przyznaniu dotacji (ang. Grant Agreement)
Umowa o przyznaniu dotacji z programu CIP (dokładnie z ICT PSP) nr. 270905 pomiędzy Dyrekcją Generalną ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów Komisji Europejskiej (DG INFSO), Centralnym Instytutem Katalogu Włoskich Bibliotek i Informacji Bibliograficznych (ICCU) jako koordynatorem projektu Linked Heritage oraz innymi beneficjentami projektu została podpisana w styczniu 2011 r.
Umowa ta reguluje wszystkie kwestie z zakresu finansowania i implementacji wymienionego projektu.
Umowa konsorcjum
Celem umowy konsorcjum jest określenie – w tym wypadku w kontekście projektu Linked Heritage – relacji między stronami, w szczególności ustalenie zadań każdej za stron, mechanizmu zarządzania projektem oraz obowiązków każdej ze stron nie ujętych w Umowie w sprawie przyznania dotacji, wreszcie ustalenie praw i obowiązków stron wynikających z odpowiedzialności prawnej, z prawa dostępu oraz z zapisów na temat rozwiązywania kwestii spornych.
Umowa konsorcjum została podpisana pomiędzy stronami projektu Linked Heritage w sierpniu 2013 r.
Umowy o dostarczeniu danych do Europeany
Data Exchange Information (ankieta projektu Linked Heritage)
W lipcu 2011 r. liderzy pakietu zadaniowego WP6 (“Koordynacja treści”) rozesłali do uczestników projektu ankietę celem oceny kolekcji cyfrowych, które dostawcy danych opisali w dokumencie pt. „Description of Work” (PDF), dostępnym na stronie projektu Linked Heritage w zakładce „Reserved area”.
| Kraj | Włochy |
|---|---|
| Dostawca danych | Uniwersytet w Padwie |
| Kontakt główny | Imię, Nazwisko - email |
| Kontakt techniczny | Imię, Nazwisko - email |
| Adres URL kolekcji | http://phaidra.cab.unipd.it/o:4714 |
| Ilość metadanych | 2094 |
| Ilość obiektów cyfrowych | 3748 |
| Rodzaje obiektów | Obrazy |
| Opis | Iconoteca dei Botanici: portrety włoskich i zagranicznych botaników. Kolekcja portretów botaników obejmuje 2380 portretów włoskich i zagranicznych botaników żyjących między drugą połową XVII w. a pierwszą połową XX w. Kolekcja składa się z pozytywów (w tym odbitek na papierze solnym, albuminów, aristotypów, odbitek platynowych i srebrowych), szklanych negatywów, grafik, akwareli, rysunków, obrazów i odbitek fotomechanicznych. Kolekcja przechowywana jest w zbiorach Biblioteki Ogrodu Botanicznego w Padwie. Opis projektu: http://www.bibliorto.cab.unipd.it/agenda/iconoteca-dei-botanici. |
| Formaty metadanych | Dublin core; UNIMARC; University of Wien metadata; LOM |
| Prawa | Domena publiczna |
| Komentarz | Komentarz do praw własności intelektualnej: informacje dostępne są na stronie http://www.biblioorto.cab.unipd.it/in-biblioteca/dd-e-ill |
Ustanowienie partnerstwa pomiędzy Europeaną a naszymi instytucjami ochrony dziedzictwa kulturowego
Umowę o wymianie danych zw. Data Exchange Agreement (DEA) pomiędzy Fundacją Europeany a Centrum Bibliotecznym Uniwersytetu w Padwie podpisał dyrektor Systemu Bibliotecznego Uniwersytetu w Padwie dnia 8 sierpnia 2012 r. oraz dyrektor Fundacji Europeany dnia 26 września 2012 r.
Począwszy od września 2011 r. umowa Data Exchange Agreement zastąpiła wszystkie dotychczas obowiązujące umowy podpisane pomiędzy Europeaną a jej dostawcami danych i agregatorami, licząc w tym również partnerów projektu Linked Heritage, który formalnie wystartował już w kwietniu 2011 r.
“Co do licencjonowania zasobów przekazywanych przez dostawców danych do Europeany, [nowa] umowa DEA ustala dwie proste zasady:
- W przypadku metadanych opisowych dostawcy przekazują Europeanie prawo do ich publikacji na podstawie licencji Creative Commons CC0 1.0 Universal Public Domain Dedication. Oznacza to, że wszystkie metadane dostarczone do Europeany mogą być ponownie wykorzystane przez osoby trzecie bez ograniczeń.
- Każdy obiekt cyfrowy, razem z podglądem, dostępny poprzez Europeanę musi zawierać informację o swoim statusie prawnym. Dostawcy przekazują Europeanie prawo do publikowania podglądów. Podglądy te jednak mogą być wykorzystane przez osoby trzecie tylko, jeśli status danego obiektu cyfrowego przewiduje takie wykorzystanie."
http://pro.europeana.eu/web/guest/data-exchange-agreement
Wszyscy dostawcy danych projektu Linked Heritage zostali poproszeni o podpisanie nowej umowy DEA przed podjęciem czynności przekazania danych.
Koordynatorzy projektu Linked Heritage powołali specjalną grupę roboczą ds. DEA w celu pomocy członkom konsorcjum w wykonywaniu ich projektowych zadań. Więcej informacji o tej grupie, a także o zagadnieniu modalności metadanych, można znaleźć w obiekcie lekcyjnym pt. „Usługi MINT”, Licencjonowanie danych.
Wchodząc w partnerstwo z Europeaną Uniwersytet w Padwie zdecydował się na klauzulę “opt-out”, wymienioną w art. 4 (pt. "Korzystanie z podglądów") ust. 3 Umowy DEA, zgodnie z którą Europeana nie może publikować adresów URL kierujących do podglądów zawierających inne metadane. Oznacza to, że Europeana może korzystać z podglądów tylko na podstawie art. 4 ust. 2, który brzmi: "Europeana ma prawo przechowywać i publikować na portalu Europeana.eu wszystkie podglądy dostarczone przez danego dostawcę danych, ale tylko w połączeniu z metadanymi, które odnoszą się do tej samej treści." (art. 4 ust. 2 i art. 4. ust. 3 p. 4)
Ponieważ System Biblioteczny Uniwersytetu w Padwie pełni rolę agregatora cyfrowych kolekcji dla lokalnych partnerów projektu, nasza uczelnia postanowiła przedyskutować najważniejsze kwestie odnośnie nowej umowy DEA ze swoją jednostką podległą, aby wymienić się z nią opiniami na temat możliwości wynikających z umowy.
Fundacja IVSREC oraz region Wenecja Euganejska podpisały umowę DEA bezpośrednio z Fundacją Europeany odpowiednio w maju i lipcu 2013 r.
Kwestie techniczne
Proces przekazywania poszczególnych partii danych do Europeany obejmuje następujące etapy:
- przekazanie danych (ang. ingestion of the data), czyli wysłanie partii danych przeznaczonych dla Europeany do agregatora projektu na platformę technologiczną MINT,
- harvesting dostarczonych partii danych do Europeany,
- harvesting zaktualizowanych oraz nowych partii danych do Europeany.
Szczegółowy opis przepływu oraz procesu mapowania metadanych znajduje się w obiekcie lekcyjnym pt. “Usługi MINT” w częściach Mapowanie danych i Platforma MINT (zobacz równiez cykl screencastów pt. Proces mapowania w MINT).
Wnioski
System Biblioteczny Uniwersytetu w Padwie ogromnie skorzystał na udziale w Sieci współpracy w oparciu o dobre praktyki (ang. Best Practice Network) działającej w tym wypadku w postaci konsorcjum projektu Linked Heritage. W rzeczywistości cały proces przekazywania cyfrowych kolekcji z Uniwersytetu w Padwie odbywał się przy wsparciu ze strony partnerów projektu Linked Heritage, którzy służyli swoim doświadczeniem i wiedzą z zakresu agregacji cyfrowych danych, jak również koordynowali merytorycznie i technicznie cały projekt.
Na podstawie naszego doświadczenia można wymienić następujące korzyści dla publicznych instytucji kultury z dostarczania danych do Europeany za pośrednictwem agregatora projektu:
- zysk ekonomiczny wynikający:
- z szerszej ekspozycji treści należących do instytucji biorących udział w projekcie;
- z rozwoju know-how u ich pracowników;
- znacząca oszczędność czasu wynikająca:
- z faktu istnienia skoordynowanego procesu przekazywania danych ze wspólnym dla wszystkich harmonogramem czynności ustalonym we współpracy z koordynatorem agregacji;
- z precyzyjnego wstępnego planowania czynności ze strony każdego z dostawców danych; ten etap ma fundamentalne znaczenie, ponieważ status metadanych źródłowych (tzn. stan ich kompletności) może mieć duży wpływ na terminowość projektu;
- z funkcjonowania specjalnego kanału przepływu informacji, dzięki któremu proces przekazywania danych jest przyśpieszony;
- znacząca oszczędność kosztów wynikająca:
- z adopcji oprogramowania “open source” przygotowanego przez agregatora projektu (program narzędziowy do przekazywania danych oraz platforma do zarządzania terminologią);
- z przekazywania sobie wiedzy pomiędzy dostawcami danych i agregatorami Europeany;
- z faktu, iż grupy robocze biblioteki, archiwum i muzeum funkcjonujących w ramach jednej instytucji mogą korzystać z tej samej metodologii i współpracować przy opisywaniu kolekcji cyfrowych.
